Umiejętności miękkie to doskonałe uzupełnienie kompetencji tzw. twardych, czyli konkretnej specjalistycznej wiedzy. Merytoryczna wiedza na dany temat jest obiektywna – można ją posiadać albo nie. Natomiast to, czy dana osoba przekaże nam swoją wiedzę w interesujący sposób, czy będzie umiała zarazić nas swoją pasją do danego obszaru wiedzy – to już są umiejętności interpersonalne.
Kompetencje twarde – jak je sprawdzić?
O tym, że ktoś posiada twarde kompetencje, stosunkowo łatwo się przekonać. W pierwszej kolejności wskazują na nie przedstawiane np. w procesie rekrutacji dokumenty:
- o tym, że dany kandydat do pracy uzyskał wiedzę np. prawniczą, świadczy dyplom ukończenia studiów, a o tym, że zna język obcy – certyfikat.
- na to, że potrafi prowadzić samochód, wskazuje posiadanie prawa jazdy,
- wiedzę z zakresu bhp czy marketingu potwierdza świadectwo ukończenia studiów podyplomowych.
Kompetencje twarde można nabyć nie tylko w szkole, na kursie czy na szkoleniu, ale także np. w trakcie praktyk. Oczywiście życie pokazuje, że posiadanie określonego dyplomu, certyfikatu czy zaświadczenia nie jest wyłącznym dowodem na to, że dana osoba faktyczne deklarowaną wiedzę posiada. Jednakże cechą kompetencji twardych jest to, że można je stosunkowo szybko sprawdzić, np. zadać pytanie z ustawy o podatku dochodowym czy ustawy o rachunkowości ubiegającemu się o zatrudnienie w księgowości. Jeżeli więc pracodawca szuka np. elektryka – uprawnienia energetyczne są niezbędne, a brak „twardej”, sprawdzalnej wiedzy z tego zakresu zdyskwalifikuje już na wstępie kandydata do pracy.
Umiejętności miękkie – czym są i dlaczego mają znaczenie?
Jednakże same dyplomy i certyfikaty (umiejętności twarde) to czasem za mało, żeby otrzymać posadę na wymarzonym stanowisku pracy, awansować, uzyskać stanowisko kierownicze czy zostać słuchanym ekspertem. Coraz bardziej potrzebne na rynku pracy są umiejętność radzenia sobie w trudnych sytuacjach czy umiejętność pracy w grupie. Umiejętności miękkie można zdefiniować jako połączenie cech psychofizycznych (osobowości, postaw, inteligencji emocjonalnej) i społecznych umiejętności, które w określonej sytuacji pozwalają zarządzać kompetencjami twardymi, czyli wykorzystać wiedzę w najlepszy w danym momencie sposób poprzez właściwe porozumiewanie się i kontakt z innymi.
Kompetencje twarde są konieczne do wykonywania pracy danego rodzaju, a umiejętności miękkie – do budowy relacji, kontaktów i współpracy z pracownikami, kolegami i koleżankami, przełożonymi i klientami. O ile posiadanie umiejętności twardych jest powiązane z konkretnym zawodem lub specjalnością (np. obsługa programu graficznego), to rozwinięte umiejętności miękkie są bardziej uniwersalne, gdyż znajdują zastosowanie niezależnie od branży, zawodu czy specjalności. Są to np. umiejętności przywódcze, umiejętność organizacji pracy i zarządzania czasem, a także pozytywne nastawienie. Przykładowo, dany pracownik jest uznanym specjalistą w swoim zawodzie. Jednakże nie jest komunikatywny, nie ma cierpliwości do członków zespołu, którzy nie myślą w podobny sposób. Z całą pewnością będzie wówczas cenionym samodzielnym pracownikiem, ale raczej nie ma co liczyć na powierzenie mu kierownictwa nad zespołem.
Przykłady kompetencji miękkich
Zazwyczaj przyjmuje się, że umiejętności miękkie to m.in.:
- samodzielność, pewność siebie i umiejętność zarządzania, zdolności przywódcze,
- doskonała organizacja pracy, skupianie się na celu,
- komunikatywność, pozytywne nastawienie,
- wysoka kultura osobista, efektywna komunikacja, dbałość o dobą atmosferę w zespole,
- odporność na stres, asertywność, umiejętność delegowania zadań, skuteczne rozwiązywanie problemów,
- pozytywne zastawienie i motywacja do pracy,
- konstruktywne przyjmowanie krytyki, otwartość na naukę i chęć samorozwoju,
- kreatywność i innowacyjność,
- analityczne, logiczne myślenie,
- umiejętność negocjacji, rozwiązywania konfliktów i osiągania kompromisu,
- elastyczność i zdolność do przystosowania się do nowego środowiska pracy,
- umiejętność pracy w zespole, umiejętność godzenia napięć oraz mobilizowanie pozostałych do pracy.
Umiejętności miękkie – jak je poprawić?
Umiejętności miękkie można wypracować i się ich nauczyć, ale podobnie jak np. z czytaniem dokumentacji technicznej – jednym osobom nauka danej kompetencji miękkiej będzie przychodziła łatwiej – innym trudniej. Zazwyczaj przyjmuje się jednak, że umiejętności miękkie trudniej rozwinąć i jest to proces bardziej złożony, gdyż ma na nie wpływ nie tylko wola zainteresowanej osoby, ale także jej temperament, osobowość, inteligencja emocjonalna i społeczna. Oznacza to, że np. można nauczyć się wszystkich przepisów z zakresu podatków i rachunkowości, ale już pracy w finansach w sposób wolny od stresu jest się trudniej nauczyć. Niemniej jednak warto próbować wzmocnić swoje umiejętności społeczne, bo bez względu na zmianę pracy, zmianę zawodu czy specjalności, kompetencje miękkie – jako umiejętności uniwersalne – zawsze się przydadzą.
Kompetencje miękkie i twarde – które są ważniejsze?
Na rynku pracy ważne są zarówno kompetencje miękkie i twarde. Kompetencje miękkie uzupełniają bowiem kompetencje twarde i podnoszą ich wartość. Przykładowo kierownik, który zna prawo pracy i zasady zarządzania zasobami ludzkimi odniesie większy sukces w pracy, jeżeli dodatkowo będzie dobrym organizatorem, będzie umiał sprawnie zarządzać czasem swoim i zespołu, będzie potrafił pracować pod wpływem stresu i okaże się komunikatywny, konkretny i sprawiedliwie rozwiązujący konflikty.
Jak ocenić kompetencje miękkie?
Kompetencje miękkie trudniej ocenić, gdyż są to indywidualne cechy. Także osobie ubiegającej się o zatrudnienie trudniej wykazać posiadanie umiejętności społecznych. Żeby mieć szansę na ocenę miękkich kompetencji kandydata do pracy, pracodawca lub osoba prowadząca w jego imieniu rekrutację musi się z daną osobą spotkać i porozmawiać. Doświadczony rekruter wyłapie nie tylko z odpowiedzi na pytania, ale także z mowy ciała czy tonu głosu rekrutowanego wskazówki co do posiadanych przez niego kompetencji miękkich. Do przeprowadzenia rekrutacji najpraktyczniej jest zaangażować profesjonalnych rekruterów, ponieważ w swojej pracy będą posługiwać się nowoczesnymi technikami diagnostycznymi, które dostosują do potrzeb danej organizacji. Nie da się ukryć, że testy oraz zadania symulujące konkretne stany faktyczne (case study) to najlepszy sposób, żeby sprawdzić zarówno kompetencje kandydatów do pracy, w tym kandydatów np. liderów zespołów lub kierowników.
Jak samodzielnie rozwijać kompetencje miękkie?
Umiejętności miękkie można samodzielnie rozwijać przez:
- obserwacje własnych zachowań i ich analizę,
- praktykę i kontakty z innymi osobami,
- lekturę.
W pierwszej kolejności zalecane jest jednak skorzystanie z usług profesjonalnych trenerów i prowadzonych przez nich szkoleń. Wiedza na temat tego, gdzie znaleźć informacje i jak je wykorzystać – oto sekret sukcesu.