Do pierwszego czytania w sejmowej Komisji Gospodarki i Rozwoju skierowano poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo przedsiębiorców (druk sejmowy 1402). Projektowana zmiana ma na celu jednoznaczne uregulowanie, że kontrole PIP mogą się odbywać bez zawiadomienia pracodawcy o zamiarze kontroli.
Zgodnie bowiem z art. 24 ustawy z dnia 1 lipca 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1251) inspektorzy pracy są uprawnieni do przeprowadzania, bez uprzedzenia i o każdej porze dnia i nocy, kontroli przestrzegania przepisów prawa pracy, w szczególności stanu bhp, kontroli przestrzegania przepisów dotyczących legalności zatrudnienia, kontroli wypłacania wynagrodzenia w wysokości wynikającej z wysokości minimalnej stawki godzinowej, jak również kontroli przestrzegania przepisów dotyczących ograniczenia handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni. Kontrolę przedsiębiorcy przeprowadza się po okazaniu legitymacji służbowej i upoważnienia do jej przeprowadzenia. Natomiast – jak zauważyli projektodawcy – art. 48 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2021 r. poz. 162), stanowi, że organ kontroli zawiadamia przedsiębiorcę o zamiarze wszczęcia kontroli, którą wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli.
Zgodnie z art. 48 ust. 11 Prawa przedsiębiorców zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli nie dokonuje się, w przypadku gdy:
- kontrola ma zostać przeprowadzona na podstawie ratyfikowanej umowy międzynarodowej albo bezpośrednio stosowanych przepisów prawa Unii Europejskiej;
- przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia;
- kontrola jest przeprowadzana na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości;
- przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska;
- kontrola jest prowadzona w toku postępowania prowadzonego na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów;
- przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania naruszeniu zakazów, o których mowa w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii;
- kontrola jest prowadzona na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne;
- kontrola jest przeprowadzana na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska w zakresie poziomów pól elektromagnetycznych emitowanych z instalacji radiokomunikacyjnej, radionawigacyjnej lub radiolokacyjnej;
- przedsiębiorca nie ma adresu zamieszkania lub adresu siedziby lub doręczanie pism na podane adresy było bezskuteczne lub utrudnione;
- kontrola dotyczy przypadków określonych ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa np. ma być wszczęta na żądanie organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe,
- kontrola jest przeprowadzana na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych;
- kontrola jest przeprowadzana na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 lutego 2020 r. o ochronie roślin przed agrofagami;
- kontrola jest przeprowadzana wyłącznie w celu sprawdzenia wykonania wezwania przedsiębiorcy do usunięcia stwierdzonych naruszeń prawa przed nałożeniem na niego grzywny lub administracyjnej kary pieniężne.
Jakkolwiek uprawnienie do rozpoczęcia kontroli przez PIP bez uprzedzenia można wyinterpretować z powołanego przepisu – to nie ma w jego treści regulacji, która wprost stanowiłaby, że inspektor PIP jest zwolniony z obowiązku uprzedzenia pracodawcy o zamiarze przeprowadzenia kontroli na podstawie ustawy Prawo przedsiębiorców. Dlatego projektodawcy chcą, żeby we wskazanym katalogu wyłączeń zostało wprost napisane, że zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli nie dokonuje się, w przypadku gdy kontrola jest przeprowadzana na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1251).